Czy umowa, na której złożony został podpis tylko jednej strony zawsze oznaczać będzie to, że umowa nie została zawarta?

Zważyć należy, iż samo podpisanie umowy jest co prawda czynnością ważną, ale nie najważniejszą oraz nie przesądza o jego wyłącznym sposobie zawarcia umowy, co skutkuje tym, że podpis obu stron umowy nie zawsze jest wymagany do tego, ażeby móc ważnie zawrzeć umowę, a więc uczynić jej postanowienia kumulatywnie ważnymi i skutecznymi.

Nadmienić należy, iż już od dawien dawna, bo już w prawie rzymskim znana była instytucja zawarcia umowy, czy też złożenia oświadczenia woli per facta concludentia, a więc w sposób konkludentny (dorozumiany).

Oznacza to, że wola osoby zawierającej umowę może być wyrażona przez każde takie zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę zawarcia tejże umowy w sposób dostateczny. Za swoisty przykład tego może posłużyć umowa o przewóz osób, która może być zawierana także przez zajęcie miejsca w pociągu, czy autobusie.

Należy zaznaczyć, iż zawarcie umowy następuje przez złożenie oświadczenia woli jego zawarcia przez obie strony. Najprościej mówiąc, oświadczenie woli jest to uzewnętrznienie wewnętrznej woli (chęci) człowieka zmierzające do wywołania określonego skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie (działanie jak również zaniechanie) człowieka, które to wyraża jego wolę w sposób dostateczny. Może ono być złożone na piśmie lub ustnie albo wyrażone przez gest.

Należy przytoczyć Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2008 r.o sygn. V CSK 6/08. Sąd Najwyższy w tymże orzeczeniu jasno, wyraźnie i wprost wskazał, że brak na umowie podpisu jednej ze stron nie oznacza, że umowa nie została skutecznie zawarta. Umowa może bowiem być zawarta także w sposób konkludentny, tzn. dorozumiany.

Ponadto warto przytoczyć także inny wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1970 r., sygn. III PRN 96/69, w którym sąd orzekł, iż milczenie może stanowić sposób złożenia oświadczenia woli, jednak tylko wtedy, gdy jest traktowane jako wyrażenie zgody w sytuacji, „w której osoba nie zaprzeczająca mogła i powinna zająć merytoryczne stanowisko w danej kwestii” . Takie rozumowanie ma swoje korzenie w wywodzącej się z prawa rzymskiego premii „qui tacet, consentire videtur, ubi loqui potuit ac debuit” (kto milczy, zdaje się wyrażać zgodę wówczas, gdy mógł lub powinien złożyć oświadczenie).

Może zaistnieć bardzo wiele różnych potencjalnych sytuacji, w których może pojawić się to pytanie: Czy umowa, na której złożony został podpis tylko jednej strony zawsze oznaczać będzie to, że umowa nie została zawarta? Nie można od razu odpowiedzieć krótko, wprost na to pytanie tak czy nie. Wszystko zależy od zaistniałych w sprawie stanów: faktycznego oraz prawnego.